مثلث دراما | مثلث کارپمن

مثلث دراما | مثلث کارپمن

شیما جعفرزاده – سرپرست اجرایی پروژه های توسعه منابع انسانی

فاطمه عرفاتی – کارمند توسعه منابع انسانی

مثلث دراما کارپمن یک مدل اجتماعی از تعامل انسانی و تحلیل رفتار متقابل است که توسط استیون بی. کارپمن پیشنهاد شده است. مثلث نوعی از تعامل مخرب را ترسیم می کند که می تواند در بین افراد درگیر رخ دهد. مدل مثلث درام ابزاری است که در روان‌درمانی، به‌ویژه تحلیل تراکنشی مورد استفاده قرار می‌گیرد. مثلث بازیگران درام عبارتند از: آزاردهندگان ، حمایت گران و قربانیان . طبق نظر استیفن کارپمن افراد به طور ناخودآگاه با درگیر شدن در این نقش‌ها خود را در یک چرخه معیوب گرفتار می‌کنند. افراد اغلب نسبت به آزارگر یا قربانی بودن هشیاری بیشتری دارند و بیشتر هم تلاش می‌کنند تا در این نقش گرفتار نشوند اما نیازهای عاطفی برآورده نشده و نداشتن برداشت درست از روابط عاطفی باعث می‌شود که بسیاری از افراد در تله‌ ناجی بودن گرفتار شوند.

اریک برن پایه‌گذار نظریه بازی‌ها است. او در این تئوری توضیح می‌دهد آنچه به عنوان رفتار نشان می‌دهیم و آنچه در مقابل دریافت می‌کنیم همه در قالب ناهوشیار و به صورت نوعی بازی روانی صورت می‌گیرد؛ و طبعاً هر بازی با هدف دریافت لذت و یا به تعبیر روانشناسی “نوازش” می‌باشد. شاگرد برن، استیون کارپمن در تکمیل این تئوری نظریه خود را درقالب یک مثلث ابداع کرد. از دید برن این مثلث آنقدر گویا و کامل بود که آن را بنام خود کارپمن نامگذاری کرد. همه بازی‌های روانی در یک مثلث اتفاق می‌افتند. هرکس در این مثلث گیر بیفتد در واقع اسیر بازی‌های روانی می‌شود که حاصلی جز شرم، استیصال و درماندگی ندارد.

قربانی : “بیچاره من.”

قربانیان اغلب احساس می کنند قربانی، گرفتار، درمانده و ناامید شده اند. آنها فکر می کنند که تحت رحمت زندگی هستند. آنها حاضر نیستند مسئولیت شرایط نامطلوب خود را بپذیرند و فکر نمی کنند که قدرت تغییر زندگی خود را دارند. قربانیان خود را ناتوان فرض می‌کنند و احساس میکنند همیشه مورد آزار و اذیت قرار میگیرند . آنها همیشه به دنبال افراد ناجی هستند تا مشکل را برای آنها حل کنند. اگر قربانیان همچنان در موضع «قربانی» باقی بمانند، آنها را از تصمیم گیری، حل مشکلات، تغییر وضعیت فعلی، یا احساس رضایت یا موفقیت باز می دارد.

نجات دهنده : “بگذار کمکت کنم.”

امدادگران دائماً از جانب قربانیان مداخله می کنند و سعی می کنند قربانیان را از آسیب درک شده نجات دهند. آنها از کنار ایستادن و “نظارت غرق شدن مردم” احساس گناه می کنند. امدادگران ممکن است کاملا نیت خیر داشته باشند و تلاش کنند تا در صورت لزوم به افراد دیگر «کمک کنند». آنها متوجه نمی شوند که با ارائه راه حل های کوتاه مدت به قربانیان، قربانیان را وابسته نگه می دارند و نیازهای خود را نادیده می گیرند. به همین دلیل است که امدادگران اغلب خود را تحت فشار، خسته می بینند و ممکن است وقت نداشته باشند کارهای خود را به پایان برسانند، زیرا در هنگام ظهور قربانیان مشغول خدمت رسانی به آنان هستند.

آزاردهنده : ” تقصیر با شماست.”

آزاردهنده ها مانند “والدین انتقادی” هستند که سختگیر و محکمند و حد و مرز تعیین می کنند. آنها تمایل دارند فکر کنند که باید به هر قیمتی برنده شوند. آزاردهنده ها قربانیان را مقصر می دانند و از رفتار حمایت گران انتقاد می کنند، بدون اینکه راهنمایی، کمک یا راه حل مناسبی برای مشکل ارائه کنند. آنها منتقد هستند و در عیب یابی و کنترل با نظم و استحکام خوب هستند. آنها قربانیان را مظلوم نگه می دارند و گاهی اوقات می توانند یک قلدر باشند.

آیا شما یک قربانی، نجات دهنده یا آزار دهنده هستید؟ اکنون از مثلث درام و نقش ها در محیط مثلثی آگاه هستید. تصور می کنید یک قربانی، یک نجات دهنده یا یک آزار دهنده هستید؟ اگر انسان هستید، به احتمال زیاد ممکن است خودتان را ببینید یا توسط دیگران دیده شوید، مانند هر سه در سناریوهای مختلف. ذکر این نکته ضروری است که بازیکنان در مثلث درام ممکن است در طول یک بازی ذهنی نقش‌های خود را تغییر دهند و اگر هر فردی در این مثلث تغییر نقش دهد، دو نقش دیگر نیز تغییر می‌کنند.

مثلث دراما کارپمن