اصول، اهداف و کارکردهای کانون ارزیابی و توسعه
مدیریت و توسعه شایستگی‌های حرفه‌ای مدیران یکی از عوامل موثر در جذب و توانمند سازی آنان است. مدیریت شایستگی ها موجب توسعه عملکرد فرد و سازمان خواهد شد. اگر شایستگی های مدیران و توسعه آن مدیریت شود و همواره مورد ارزیابی مستمر قرار گیرد، عملکرد آنان اثر بخش منظم و هدفمند خواهد شد. از این رو سازمانهای آینده نگر به دنبال طراحی و بکارگیری نظام های ارزیابی و توسعه شایستگی های مدیران خود هستند. بنابراین اهمیت تامین و پرورش مدیران شایسته در قالب دو راهبرد شامل انتخاب و پرورش مدیران آینده و توانمندسازی و توسعه مدیران کنونی بیش از قبل آشکار می شود.
روشن است اجرای این راهبردها مستلزم استفاده از فنون ارزیابی قابل اعتماد است که بتواند به ارزیابی درست شایستگی های مورد نظر بپردازد. برای این منظور کانون ارزیابی از اعتبار و مقبولیت بالایی برخوردار شده است. کانون‌های ارزیابی یکی از فرآیندهای مدیریت منابع انسانی است که شامل ارزیابی دانش، نگرش ها، مهارت ها و قابلیت‌های افراد از طریق ابزارهای شبیه سازی شده و آزمونهای مختلف است.
کانون ارزیابی چیست؟
با توجه به افزایش نیاز سازمانها به مدیران و کارکنان توانمند و شایسته، نیاز به بهره گیری از شیوه های نوین ارزیابی و توسعه شایستگی ها و تشکیل سرمایه های انسانی بیش از پیش احساس می شود. در گذشته شرایط احراز یک شغل تنها منوط به رشته و مدرک تحصیلی، سن وسابقه ، نظر مدیر مافوق و گاهی استفاده از مصاحبه بود. این روش چندان اعتباری نداشته و متغیرهای محیطی بر انتخاب فرد برای تصدی شغل مورد نظر بسیار تأثیرگذار خواهد بود.
این در حالی است که در کانون ارزیابی، شایستگی‌های حرفه‌ای فرد، بر مبنای رفتار و عملکرد وی مشخص می گردد. که اعتبار بالاتری دارد خصوصاً اینکه عوامل و متغیرهای محیطی بر آن کمتر تأثیرگذار است. کانون ارزیابی فرایند ارزیابی شایستگی ها، اعم از توانایی‌ها ، قابلیت‌ها ، استعدادها، نگرش ها و مهارت‌های حرفه‌ای افراد اعم از مدیران و کارکنان است.
در کانون ارزیابی، شایستگی های گروهی از ارزیابی شوندگان، توسط یک تیم ارزیاب، در طی یک فرآیند نظام‌مند و با استفاده از روش، ابزار و آزمونهای طراحی شده مورد ارزیابی قرار می‌گیرد.
در یک کانون ارزیابی چه اتفاقی می‌افتد؟
کانون ارزیابی به شیوه ای طراحی می شود که ارزیابی شوندگان بتوانند دانش، مهارت و توانایی های خود را که برای موفقیت در انجام وظایف شغلی ضروری است در قالب رفتار و عملکرد بروز دهند و توسط ارزیابان از طریق مشاهده آن رفتارها مورد ارزیابی قرار گیرند. در این راستا به ارزیابی شوندگان فرصت داده می‌شود تا با اجرای ابزارها و تمرین های شبیه سازی شده محیط کارشان، در عمل نشان دهند از چه سطح دانش مهارت و توانایی های مورد نظر در شغل مورد نیاز برخوردارند. با این وصف در کانون های ارزیابی، رفتار افراد بر اساس عملکرد آنان مورد ارزیابی قرار می‌گیرد و گزارشی از نقاط قوت و قابل بهبود و نیز راهکارهای بهبود و توسعه شایستگی های شغلی به آنان ارائه می‌شود.
اگر کانون ارزیابی به درستی طراحی و اجرا بشود می‌تواند حدود ۷۰ درصد شایستگی‌های افراد را برای تصدی شغل مورد نظر شناسایی کند.
مدیرانی که نمی دانند “آنچه را که می خواهند“ چگونه باید ارزیابی کنند، مجبورند چیزی را بخواهند که می توانند ارزیابی کنند. (راسل ایکاف)
دلایل استقبال روز افزون از کانون های ارزیابی چیست؟
در حال حاضر در اکثر سازمان ها و شرکت ها ارزیابی بر اساس سوابق تحصیلی و شغلی فرد، شناخت موردی و شخصی از داوطلب و سایر اطلاعات احتمالی صورت می‌گیرد. این روش دقت کافی ندارد و متکی به اطلاعات پراکنده است که رابطه آنها با شایستگی های مورد نظر و معیارهای سازمان چندان روشن نیست. از این رو ابزارهای متعددی برای ارزیابی افراد ابداع شده است. این ابزارها شامل مرور سوابق تحصیلی و کاری تجربیات مصاحبه آزمون های روانشناختی و غیره هستند. چنین ارزیابی‌های به دلیل عدم توجه به ابعاد مختلف و تاثیرگذار ارزیابی از دقت کافی برخوردار نیست.
در مقابل کانون های ارزیابی از تکنیک ها روش ها و ابزارهای متعددی برای ارزیابی استفاده می کند تا بتوان فرد را از زوایا و ابعاد مختلف مورد سنجش قرار داد . علاوه بر این به دلیل استفاده از ابزارها و تکنیک های متعدد مدت زمان ارزیابی نیز 6 تا 8 ساعت طول خواهد کشید که این امر امکان شناخت دقیق‌تر افراد را فراهم می‌آورد.
ضمنا کسانی که فرد را مورد ارزیابی قرار میدهند، در تمرین ها و ابزارهای مختلف تغییر می کنند. استفاده از ارزیاب های متعدد، موجب پوشش خطاهای احتمالی ارزیاب ها و رسیدن به یک جمع بندی دقیق و روشن از فرد خواهد شد.
چنین رویکردی به ارزیابی مزایای متعددی دارد:
- کانون ارزیابی یک روش ارزیابی است که خطای آن بسیار کم است.
- رفتار مربوط به شغل را، به جای دیگر ویژگی هایی که مستقیماً با عملکرد موثر شغلی مرتبط نیستند، سنجش میکند.
- دامنه وسیع تری از دانش مهارت ها و توانایی ها را نسبت به روش های سنتی مانند آزمون های کتبی یا صرفاً مصاحبه سنجش می کنند.
- برای انتخاب افراد شایسته و انتصاب در مشاغل مختلف، یک مرجع معتبر تشخیص و تطبیق ویژگی‌ها و شایستگی هاست.
- شرایط ارزیابی برای همه ارزیابی شوندگان مشابه و یکسان است. یعنی کانون های ارزیابی یک روش استاندارد شده هستند. این استاندارد تضمین می کند که هیچ فردی بهتر یا بدتر از دیگری عمل می کند.
- کانون ارزیابی به سن جنسیت یا نژاد بی توجه است.
- دیدگاه ارزیابی شوندگان معمولاً به کانون ارزیابی به عنوان یک روش ارزیابی، منصفانه است.
لذا کانون های ارزیابی محلی برای ارزیابی شایستگی‌های حرفه‌ای منابع انسانی است. برای این امر نیز از ایجاد شرایط مشابه به موقعیت‌های محیط کار استفاده می کنند و هدف آن شناسایی نقاط قوت و قابل بهبود ارزیابی شوندگان است. مهم‌ترین دلایل استفاده از کانون‌های ارزیابی ( کانون های توسعه) جذب، انتصاب، حفظ، ارتقا و توسعه کارکنان است. سازمان های موفق، مدیران و کارشناسان خود را با توجه به بازخورد کانون ارزیابی به کار می‌گمارند.
با اجرای مناسب کانون های ارزیابی بر اساس مدل شایستگی های سازمان می توان به اهداف زیر دست یافت:
شایسته پروری شناسایی شایستگی ها و توانایی های مدیران و کارکنان
شایسته سالاری کمک به انتخاب و انتصاب مدیران و کارکنان برای تصدی پست و شغل مناسب بر اساس شایستگی ها و ظرفیت های بالقوه آنان
شایسته گزینی جذب و استخدام نیروی انسانی مناسب برای یک شغل
جانشین پروری تربیت و پرورش مدیران و کارکنان برای آینده
توسعه فردی تشخیص نیازهای افراد برای پرورش و توسعه شایستگی های عمومی و حرفه‌ای شغلی و ارائه مشاوره به آنان برای توسعه شغلی
مدیریت استعداد کمک به استعداد یابی و پرورش استعداد مدیران و کارکنان و تشکیل سرمایه انسانی
اعتباربخشی ارزیابی کاهش دادن خطاهای احتمالی در ارزیابی شایستگی ها و توانمندی‌های مدیران و کارکنان
با توجه به مطالب بالا می توان اهداف کانون ارزیابی را به شرح زیر خلاصه نمود:
توسعه شایستگی‌های افراد در ابعاد مورد نیاز
ایجاد بانک مدیران شایسته و منابع انسانی مستعد
کاهش و زایل نمودن عوامل محیطی تاثیرگذار بر انتخاب، انتصاب و ارتقاء
تشخیص نیازهای آموزشی و توسعه کارکنان
شناسایی ظرفیت‌های بالقوه کارکنان در حوزه‌های شایستگی‌ها و توانمندی‌های شغلی
ارائه مشاوره شغلی به مدیران و کارکنان در مسیر توسعه شغلی
اطمینان از شایستگی افرادی که در پست های کلیدی سازمان جذب یا حفظ شده اند
کشف استعداد های رشد و توسعه در میان کارکنان و قراردادن ایشان در برنامه های جانشینی
ایجاد فضای رشد و یادگیری برای توسعه شایستگی ها در بین اعضای سازمان
کانون ارزیابی مدیران در شرکت بسپار گستر آریا