مبحث یکم – منابع داخلی
از جمله منابع داخلی حقوق کار می‌توان از قانون اساسی، قوانین عادی، تصویب نامه ها، آیین نامه ها و پیمان جمعی و عرف و عادت نام برد. نخستین کشوری که طرح مسائل کار در قانون اساسی آن معمول شد کشور مکزیک بود.
در اصول قانون اساسی ایران گاه به صورت صریح و گاه به صورت ضمنی به حقوق و آزادی‌های کار توجه شد است. مثلاً در اصل بیست و هشتم سه امر مهم یعنی آزادی کار ،حق کار و عدم تبعیض به ترتیب بیان شده بود. در بسیاری از کشورها بخش مهمی از مقررات کار به شکل آیین نامه و حتی بخشنامه وزارتی تنظیم می شود که تنظیم آیین نامه‌ها باید با مشورت نمایندگان کارگران و کارفرمایان صورت گیرد تا این مقررات با آگاهی از خواسته ها و نظرهای دو گروه تنظیم شود.
نکته: در قانون کار 1337 تصویب آیین نامه ها اصولاً بر عهده شورای عالی کار مرکب از نمایندگان دولت کارگران و کارفرمایان قرار داده شده بود.
نکته: در قانون جدید کار تهیه و تنظیم آیین نامه‌ها بر عهده شورای عالی کار یا شورای عالی حفاظت فنی قرار داده شده و تصویب آنها به وزیر کار و امور اجتماعی و یا هیأت وزیران واگذار شده است. اختلاف‌های ناشی از اجرای مقررات قانون کار در مراجع حل اختلاف رسیدگی و حل و فصل خواهد شد که این مراجع عبارتند از :
1- هيأت تشخيص
2 هيأت حل اختلاف.
- هيأت تشخیص مرکب است از یک نفر نماینده وزارت کار و امور اقتصادی یک نفر نماینده کارفرمایان و یک نفر نماینده کارگران.
- رأی‌های این هیأت در هیأت حل اختلاف قابل اعتراض است.
- هيأت حل اختلاف نیز مرکب از نمایندگان سرگروه دولت کارفرمایان و کارگران ( از هرگروه 3 نفر) و رأی‌های آن قطعی است.
پیمان‌های جمعی کار:
- موافقت نامه‌هایی هستند که میان سازمان‌های کارگری و کارفرما برای تعیین شرایط کار منعقد می‌شوند و از این لحاظ که در بردارنده معیارهای کلی برای گروهی از کارگران‌اند از منابع حقوق کار به شمار می‌آیند.
عرف و عادات شغلی
- در حقوق کار غرف به مجموع قواعدی اطلاق می‌شود که در محیط کار و کارگری به وجود آمده و در مکان یا حرفه معینی به طور منظم و مستمر از آن پیروی شده تا آنجا که به شکل قواعد لازم الاجرا درآمده لذا عادات از این جهت سودمندند که امکان تنوع بیشتری به قواعد کار می‌دهند.
مبحث دوم – منابع بين المللی
سازمان بین المللی کار:
- در پایان جنگ جهانی اول و ضمن عهدنامه صلح معروف به معاهده ورسای سازمان بین المللی کار در سال 1919 تأسیس شد.
- این سازمان دارای 3 نهاد است که مهمترین آنها کنفرانس بین المللی کار است.
- این کنفرانس سالی یک اجلاسیه دارد تصمیم‌های کنفرانس با اکثریت دوسوم آراء نمایندگان حاضر اتخاذ می‌شود.
نکته: مهمترین مصوبات آن مقاوله نامه‌ها و توصیه نامه‌های بین المللی کار است.
مقاوله نامه سندی است که پس از تصویب باید به تصویب مقام‌های صلاحیتدار هر یک از کشورها برسد. توصیه نامه‌ها یکی از دو جنبه را دارند گاه مقدمه و گاه مکمل مقاوله نامه‌اند و بیشتر جنبه مکمل مقاوله نامه را دارند و همزمان با آن تصویب می‌شوند .
پاره‌ای از مصوبه‌های سازمان ملل متحد با مسائل کار عبارتند از : میثاق حقوق مدنی و سیاسی و میثاق حقوق اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی .
نکته: پیمان‌های دسته جمعی کار زمانی اعتبار و قابلیت اجرایی دارند که:
الف- مزایایی کمتر از آنچه در قانون کار پیش بینی شده در آن تعیین نشود.
ب- با قوانین و مقررات جاری کشور و مصوبات قانونی دولت مغایر نباشد.
