عوامل مذکور به شرح زیر میباشد:
مهارتها:
- تحصیل
- تجربه
مسئولیتها
- سرپرستی
- ایمنی دیگران
- مواد و محصول
- ماشینآلات، تجهیزات و ابزار
- تماس و ارتباط با دیگران
- مالی و دارایی
- فرمها و گزارشات
- سایر مسئولیتهای خاص
کوششها
- کوشش فکری
- کوشش جسمانی
شرایط کار
- شرایط نامساعد محیط کار
- خطرات ناشی از کار
عنوان عامل: تحصیل
2؍22 درصد معادل ۲۵۲ امتیاز
تحصیل عبارت است از حداقل معلومات لازم جهت تصدی و انجام وظایف هر شغل که بر طبق یکی از مقاطع ابتدایی، راهنمایی، دبیرستانی و دانشگاهی مشخص میشود.
ملاک تخصیص امتیاز در این عامل بستگی به مقاطع تحصیلی مورد نیاز شغل دارد.
جدول اعطای امتیاز تحصیل و گواهینامههای مهارت در مشاغل
آیا میدانید؟
قانونا این امکان مهیا شده است که هر کارگاه بتواند متناسب با شرایط خود و مقتضیات صنعت و بازار کار، طرح طبقهبندی مشاغل مختص خود را طراحی و اجرا نموده و با رعایت الزامات قانونی به تایید وزارت کار رسانده و جایگزین طرح طبقه بندی مشاغل نماید.
عنوان عامل: تجربه
5؍10 درصد معادل ۱۲۰ امتیاز
تجربه عبارت است از حداقل زمان لازم برای احراز مهارت عملی مورد نیاز شغل که در سطوح مادون یا مشاغل همتراز به دست میآید.
ملاک تخصیص امتیاز و تعیین درجات این عامل بستگی به مدت تجربه لازم و ارزش آن دارد.
گواهینامههای مهارت سازمان آموزش فنی و حرفهای کشور بابت جایگزینی کمبود شرایط احراز شغل از نظر تجربه قابل احتساب میباشد.
عنوان عامل: سرپرستی
2؍6 درصد معادل ۷۰ امتیاز
عبارت است از نظارت و رسیدگی، کمک و ارشاد، تعلیم، هماهنگی و تقسیم کار افراد تحت سرپرستی به منظور انجام صحیح کار.
ملاک تخصیص امتیاز و تعیین درجات عامل بستگی به تعداد افراد و کیفیت کار آنها دارد.
الف- سرپرستی مستقیم: 5؍3 درصد معادل ۴۰ امتیاز
- درجه 1: به ازای هر نفر از کارکنان تولید و مهندسی و انبارها و امثالهم یک امتیاز حداکثر تا ده امتیاز
- درجه ۲: به ازای هر نفر از کارکنان متخصص و فنی سطح بالا و اپراتورهای دستگاههای مهم و امثالهم ۲ امتیاز حداکثر تا شانزده امتیاز
- درجه ۳: به ازای هر نفر از روسای بخشها و معاونین ادارات و کارکنان ارشد از قبیل معاون تولید، معاون حسابداری، معاون کارگزینی، حسابدار ارشد، سرپرست تعمیرگاه و امثالهم سه امتیاز حداکثر تا سی امتیاز
- درجه ۴: به ازای هر نفر از روسای ادارات از قبیل روسای حسابداری، کارگزینی، مهندسی صنایع، کنترل کیفیت، کنترل تولید، آزمایشگاه و امثالهم چهار امتیاز حداکثر تا سی و شش امتیاز
- درجه ۵: به ازای هر نفر از مدیران ادارات مهم از قبیل معاون مدیر عامل تولید، تحقیق و توسعه، بازاریابی و فروش، بهره وری، امور مالی و اداری، کارخانه، تدارکات و امثالهم که مستقیما به مدیر عامل گزارش مینمایند پنج امتیاز حداکثر تا چهل امتیاز
توضیح: حداکثر امتیاز تخصیصی به سرپرستی مستقیم چهل امتیاز میباشد.
ب- سرپرستی غیر مستقیم: 6؍2 درصد معادل ۳۰ امتیاز
- تا ۱۰ نفر افراد تحت سرپرستی غیر مستقیم به ازای هر دو نفر یک امتیاز
- بیست نفر بعدی افراد تحت سرپرستی غیر مستقیم به ازای هر چهار نفر یک امتیاز
- چهل نفر بعدی افراد تحت سرپرستی غیر مستقیم به ازای هر هشت نفر یک امتیاز
- هشتاد نفر بعدی افراد تحت سرپرستی غیر مستقیم به ازای هر شانزده نفر یک امتیاز
- یکصد و شصت نفر بعدی افراد تحت سرپرستی غیر مستقیم به ازای هر سی و دو نفر یک امتیاز
- سیصد و بیست نفر افراد تحت سرپرستی غیر مستقیم به ازای هر شصت و چهار نفر یک امتیاز
نکته مهم: در هر صورت امتیاز عامل سرپرستی (مستقیم و غیر مستقیم) پستهای مافوق نباید از 2؍1 برابر امتیاز رده مادون کمتر باشد.
عنوان عامل: مسئولیت ایمنی دیگران
6؍2 درصد معادل ۳۰ امتیاز
عبارت است از دقت در جلوگیری از بروز حوادث و مخاطرات جسمی در حین انجام کار برای دیگران
ملاک تخصیص امتیاز و تعیین سطح این عامل بستگی به احتمال وقوع حادثه در مشاغلی دارد که انجام آنها علی رغم رعایت دقیق اصول ایمنی و مقررات بهداشتی مختلف، ممکن است لطماتی به دیگران وارد سازد.
عنوان عامل: مسئولیت مواد و محصول
6؍2 درصد معادل ۳۰ امتیاز
عبارت است از مسئولیت دقت در نگهداری و استفاده موثر و صحیح در کاربرد، وصول، صدور و جابجا کردن و حفاظت مواد و محصول که مستقیماً در اختیار شاغل قرار میگیرد.
ملاک تخصیص امتیاز و تعیین سطح بستگی به دقت لازم در جلوگیری از خسارت احتمالی و یا ضایعات غیر متعارفی دارد که ممکن است به مواد و محصول وارد گردد.
عنوان عامل: مسئولیت ماشینآلات، تجهیزات و ابزار
6؍2 درصد معادل 30 امتیاز
عبارت است از مسئولیت مستقیم و غیر مستقیم دقت در تنظیم، به کارگیری، نگهداری، تعمیرات و برنامهریزی ماشینآلات، تجهیزات و ابزاری که در اختیار شاغل قرار گرفته است.
ملاک تخصیص امتیاز و تعیین سطح این عامل بستگی به دقت مورد نیاز و پیشگیری و احتمال وارد شدن خسارت و اثر آن در کار کارگاه دارد.
عنوان عامل: مسئولیت تماس و ارتباط
5؍3 درصد معادل ۴۰ امتیاز
عبارت است از مسئولیت ارتباط با دیگران بر حسب الزامات شغل به منظور انجام صحیح وظایف و رفع مشکلات کار
ملاک تخصیص امتیاز و تعیین سطح این عامل بستگی به نوع و اهمیت تاثیر ارتباط در فعالیتهای کارگاه دارد.
عنوان عامل: مسئولیت مالی و دارایی
3؍5 درصد معادل ۶۰ امتیاز
مسئولیتهای مربوط به دریافت و پرداخت یا کنترل و نگهداری وجوه نقد، اوراق بهادار، اسناد و اموال و همچنین هرگونه مسئولیت بررسی، پیشنهاد، محاسبه، برنامهریزی و تصمیمگیری در امور مالی، بودجه و اعتبارات را شامل میشود.
ملاک تعیین امتیاز این عامل بستگی به حجم عملیات مالی کارگاه و پیچیدگی محاسبات در کار دارد.
عنوان عامل: فرمها و گزارشات
3؍5 درصد معادل ۶۰ امتیاز
عبارت است از تهیه، ثبت، ضبط و بررسی اطلاعات، محاسبات، برآوردها، برنامهریزی، تهیه کروکی، نقشه، فرمها، تهیه آمار و تجزیه و تحلیل به منظور دستیابی به گزارشها و برنامههای لازم
ملاک تخصیص امتیاز و تعیین سطح این عامل بستگی به نوع و اهمیت فرما و گزارشها و تاثیرگذاری آنها در کار کارگاه دارد.
عنوان عامل: سایر مسئولیتهای خاص
3؍5 درصد معادل ۶۰ امتیاز
عبارت است از مسئولیتهای خاص که به مقتضای فعالیتهای کارگاه میتواند مورد ارزیابی و در تعیین امتیاز شغل ملاک عمل قرار گیرد.
سایر مسئولیتهای خاص مانند:
- مسئولیت در قبال مسائل اجرایی
- مسئولیت در قبال حفظ اسناد محرمانه
- مسئولیت در ایجاد روشهای مناسب کار
- مسئولیت در حفظ استانداردهای کمی و کیفی کار
- مسئولیت در جلوگیری از اشتباهات
- مسئولیت در قبال تعیین خط مشی سازمان
- مسئولیت در ارتباط با حسن رابطه با مشتریان و کارکنان
- مسئولیت در قبال حسن ارتباطات اجتماعی
- مسئولیت در قبال همکاری با دیگران
- مسئولیت در حفظ و نگهداری محیط زیست
- مسئولیت در تصمیمگیری
- یا مسئولیت…….
عنوان عامل: کوشش فکری
2؍9 درصد معادل ۱۰۵ امتیاز
عبارت است از سطح تاثیر و میزان اعمال نیروی فکری، تجزیه و تحلیل، خلاقیت، کاربرد مفاهیم تخصصی و تصمیمگیری که برای انجام وظایف شغلی است.
ملاک تخصیص امتیاز و تعیین سطح عامل بستگی به میزان نیروی فکری مصروفه و تاثیرات حاصله در کار کارگاه دارد.
عنوان عامل: کوشش جسمانی
۷ درصد معادل ۸۰ امتیاز
عبارت است از نوع و میزان و تکرار کوششهای جسمانی و حد سختی و صعوبت حرکات مورد نیاز برای انجام وظایف
ملاک تخصیص امتیاز و تعیین درجات این عامل بستگی به میزان نیروی جسمی مصروفه و نتایج حاصله دارد.
توضیح: در اعطای امتیاز عامل فوق به مشاغل، فقط جزء موثر عامل شغل مورد توجه قرار گرفته و به هر یک از مشاغل فقط امتیاز یک ردیف از ردیفهای هفتگانه فوق تخصیص مییابد.
عنوان عامل: شرایط نامساعد محیط کار
5؍10 درصد معادل ۱۲۰ امتیاز
عبارت است از میزان نامتعارف بودن محیط کار به دلیل وجود عوامل آزاردهنده در محیط کار ناشی از ماهیت کار کارگاه
ملاک تخصیص امتیاز و تعیین تعداد درجات این عامل بستگی به تعداد و درجه شدت اجزای عامل شرایط نامساعد محیط کار دارد.
ردیف | اجزاء عامل شرایط نامساعد محیط کار | تا 2 ساعت | تا 4 ساعت | تا 6 ساعت | از 6 ساعت ب بالا | |
1 | دود، بخار، گاز | متوسط | – | 1 | 2 | 3 |
زیاد | 1 | 2 | 4 | 6 | ||
شدید | 2 | 6 | 8 | 10 | ||
2 | محیط کثیف | متوسط | – | 1 | 2 | 3 |
زیاد | 1 | 2 | 4 | 6 | ||
شدید | 2 | 6 | 8 | 10 | ||
3 | گرد و غبار | متوسط | – | 1 | 2 | 3 |
زیاد | 1 | 2 | 4 | 6 | ||
شدید | 2 | 6 | 8 | 10 | ||
4 | سر و صدا | متوسط | – | 1 | 2 | 3 |
زیاد | 1 | 2 | 4 | 6 | ||
شدید | 2 | 6 | 8 | 10 | ||
5 | رطوبت | متوسط | – | 1 | 2 | 3 |
زیاد | 1 | 2 | 4 | 6 | ||
شدید | 2 | 6 | 8 | 10 | ||
6 | گرما و سرما | متوسط | – | 1 | 2 | 3 |
زیاد | 1 | 2 | 4 | 6 | ||
شدید | 2 | 6 | 8 | 10 | ||
7 | نور (کم یا شدید) | متوسط | – | 1 | 2 | 3 |
زیاد | 1 | 2 | 4 | 6 | ||
شدید | 2 | 6 | 8 | 10 | ||
8 | بوی نامطبوع | متوسط | – | 1 | 2 | 3 |
زیاد | 1 | 2 | 4 | 6 | ||
شدید | 2 | 6 | 8 | 10 | ||
9 | تنهایی | متوسط | – | 1 | 2 | 3 |
زیاد | 1 | 2 | 4 | 6 | ||
شدید | 2 | 6 | 8 | 10 | ||
10 | لرزش و ارتعاش | متوسط | – | 1 | 2 | 3 |
زیاد | 1 | 2 | 4 | 6 | ||
شدید | 2 | 6 | 8 | 10 |
حداکثر تعداد عامل شرایط نامساعد محیط کار ۱۲ عامل
حداکثر امتیاز……………………. ۱۲۰ امتیاز
کارشناس طراح با توجه به انجام کاربینی در محیط اجزای عامل را شناسایی و امتیاز میدهد.
نمونهای از عوامل نامساعد محیط کار عبارتند از کار در ارتفاع،کار در اعماق (زمین یا آب) و…
عنوان عامل: خطرات ناشی از کار
۷ درصد معادل ۸۰ امتیاز
عبارت است از صدمات جسمی و امراض ناشی از وقوع حوادث اجتناب ناپذیر در حین انجام کار
ملاک تخصیص امتیاز و تعیین تعداد سطوح این عامل بستگی به نوع و شدت صدمات و امراض احتمالی دارد.
سطح | شرح امراض | احتمال وقوع در کار | امتیاز |
1 | صدمات یا جراحات سطحی | کم | 2 |
متوسط | 4 | ||
زیاد | 8 | ||
2 | صدمات یا جراحات عمقی | کم | 10 |
متوسط | 12 | ||
زیاد | 16 | ||
3 | نقص عضو جزئی | کم | 18 |
متوسط | 20 | ||
زیاد | 24 | ||
4 | نقص عضو کلی | کم | 26 |
متوسط | 28 | ||
زیاد | 32 | ||
5 | از کار افتادگی | کم | 34 |
متوسط | 36 | ||
زیاد | 40 | ||
6 | امراض | کم | 10 |
متوسط | 20 | ||
زیاد | 30 | ||
خیلی زیاد | 40 |
دامنه امتیازات
نظام ارزیابی مشاغل چهار عامل اصلی و ۱۲ و عامل فرعی میباشد که در تاریخ 18؍5؍1389 به تصویب به وزارت کار و امور اجتماعی رسیده و اجرای آن بر اساس مواد ۴۸ و ۴۹ قانون کار در کارگاههایی که اقدام به تهیه طرح طبقهبندی مشاغل مینمایند، الزامی میباشد.
عبدالرضا شیخالاسلامی- وزیر کار و امور اجتماعی